Morski klimat panujący wzdłuż wybrzeży Morza Północnego, duża wilgotność powietrza i żyzne gleby sprzyjały hodowli bydła. Atrakcyjne rolniczo, płaskie i podmokłe nadmorskie łęgi wykorzystywane były jako pastwiska. W średniowieczu wraz z osadnictwem holenderskim bydło rasy nizinnej graniastej przywędrowało na tereny Polski. Późniejszy import do Prus Królewskich i Książęcych spowodował, iż stało się najpopularniejszym bydłem dużych i wysokorozwiniętych gospodarstw. W pierwszej połowie XX wieku zajmowało ono większość terenów Polski. Uważano je za rasę rodzimą zwaną nizinną czarno-białą.

Zmiany w hodowli bydła
Lata 70. XX w. przyniosły ze sobą duże zmiany w hodowli bydła w Polsce.

-Dwukierunkowo użytkowane było czarno-białe zostało niemal w całości poddane procesowi tzw. „haefizacji” co skutkowało przekształceniem tego bydła w jednostronnie mleczne. Jednak wysokie wymagania środowiskowe i żywieniowe tych zwierząt sprawiły, że hodowcy preferujący bardziej ekstensywne użytkowanie odczuli potrzebę powrotu do hodowli bydła czarno-białego w starym dwukierunkowo użytkowym typie. Na prośbę tych hodowców Polska Federacja rozpoczęła prace nad wyselekcjonowaniem z populacji bydła czarno-białego krów, które mają cechy budowy typowe dla „starego” typu, a właściciele tych zwierząt zadeklarowali chęć utrzymywania takiego bydła. W wyniku tego został opracowany program hodowlany odtworzenia i zachowania rasy – wyjaśnia Ewa Miareczko z PFHBiPM.  

Co wyróżnia rasę?
Atrakcyjność tej rasy polega głównie na jej doskonałym przystosowaniu do niekorzystnych warunków środowiskowych, dużej zdrowotności, długowieczności, niewybredności w doborze pasz oraz wysokiej płodności. Rasę wyróżniają także łatwe porody, duża żywotność cieląt oraz wysoka wartość biologiczna mleka.

W roku 2019 poddano ocenie wartości użytkowej bydła 1999 tys. sztuk krów tej rasy o średniej wydajności mlecznej 4559 kg mleka i składzie mleka 188 kg i 4,13% tłuszczu oraz 152 kg i 3,33% białka.

Lokalizacja stad
W Polsce jest 210 stad pod oceną wartości użytkowej w tej rasie. Najwięcej zwierząt utrzymywanych jest w województwie warmińsko-mazurskim (53 stada), a następnie w pomorskim (31 stad) i podlaskim (31 stad).

Ochrona zasobów genetycznych

Znaczna część populacji krów zaliczanych do rasy polskiej czarno-białej objęta jest programem ochrony zasobów genetycznych. Program ochrony realizowany jest przez Instytut Zootechniki PIB przy współpracy z Polską Federacją Hodowców Bydła i Producentów Mleka i cieszy się sporym zainteresowaniem hodowców na terenie całej Polski.

Oprac. Sabina Pietrek, źródło: PFHBiPM