Zainteresowanie żywnością ekologiczną rośnie z roku na rok. Konsumenci coraz chętniej wybierają żywność produkowaną przy użyciu naturalnych substancji i technik. Żywność ta nie jest już produktem niszowym i chociaż nadal stanowi raczej niewielki odsetek całkowitej produkcji rolnej w UE, to jest jednym z najbardziej dynamicznych sektorów rolnictwa UE – każdego roku pod uprawy ekologiczne przeznacza się o około 400 000 ha powierzchni więcej.
Unijne przepisy dotyczące rolnictwa ekologicznego
Rolnictwo ekologiczne jest regulowane przepisami rozporządzenia w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych. Zapewnia ono przestrzeganie tych samych wysokich standardów jakości w całej UE. Przepisy dotyczą rolnictwa, akwakultury, przetwarzania i etykietowania żywności, procedur certyfikacji rolników i importu produktów ekologicznych spoza UE.
Praktyki rolnictwa ekologicznego w UE obejmują m. in. płodozmian roślin w celu efektywnego wykorzystania zasobów, zakaz stosowania chemicznych pestycydów i syntetycznych nawozów, bardzo rygorystyczne ograniczenia odnośnie stosowania antybiotyków, zakaz wykorzystywania organizmów zmodyfikowanych genetycznie (GMO).
Etykietowanie ekologiczne i logo UE
Pierwszą informacja dla konsumenta, że produkt został wytworzony zgodnie z przepisami UE w zakresie produkcji ekologicznej jest logo ekologiczne UE. Jest ono obowiązkowe w przypadku paczkowanej żywności. W przypadku przetworzonych produktów spożywczych logo oznacza to, że co najmniej 95% składników, z których wytworzono produkt, jest pochodzenia organicznego. Producenci mogą oznaczać swoje produkty jako ekologiczne tylko, jeśli spełniają one unijne warunki.
Obszar upraw ekologicznych produktów UE rośnie
Rynek produktów ekologicznych rozwija się bardzo dynamicznie. Obecnie jest wart ok. 37,4 miliarda euro rocznie. Mimo że z roku na rok obszar upraw ekologicznych w UE zwiększa się, to nadal stanowi jedynie około 7,5% całkowitej powierzchni użytków rolnych. Różnica między popytem a produkcją żywności ekologicznej jest pokrywana rosnącym importem.
Jakie zmiany wprowadza nowelizacja rozporządzenia?
Nowelizacja rozporządzenia w sprawie produkcji ekologicznej i etykietowania produktów ekologicznych jest konieczna, by uwzględnić istotne zmiany, jakie miały miejsce w sektorze w ciągu ostatnich dwóch dekad. Poniżej najważniejsze zmiany:
- bardziej rygorystyczne kontrole: wszyscy operatorzy w łańcuchu dostaw żywności (rolnicy, hodowcy, przetwórcy, handlowcy, importerzy) są kontrolowani na miejscu, co najmniej raz w roku (w odniesieniu do producentów, u których kontrole roczne nie wykazały żadnych nieprawidłowości przez trzy kolejne lata, organy krajowe będą mogły podjąć decyzję o kontroli raz na dwa lata)
- bardziej uczciwa konkurencja: producenci w krajach trzecich, którzy chcą sprzedawać swoje produkty w UE, muszą przestrzegać tych samych zasad, co producenci UE (obecne zasady, zgodnie z którymi kraje spoza UE muszą spełniać podobne standardy (zasada równoważności), będą stopniowo wycofywane)
- zanieczyszczenie pestycydami: rolnicy muszą podjąć środki ostrożności, aby uniknąć "przypadkowego" skażenia niedozwolonymi pestycydami lub nawozami; produkt traci swój status organiczny, jeśli zanieczyszczenie jest wynikiem oszustwa lub zaniedbania. Państwa członkowskie, które mają progi dla niedozwolonych substancji w żywności ekologicznej, mogą nadal je stosować, ale muszą zezwalać na inne organiczne produkty żywnościowe z innych krajów UE na swoich rynkach. (Zasady przeciwdziałania zanieczyszczeniom zostaną ocenione przez Komisję w 2024 r.)
- lepsze zaopatrzenie w ekologiczne nasiona i zwierzęta: w każdym państwie członkowskim zostanie utworzona komputerowa baza danych na temat dostępności ekologicznych nasion i zwierząt.
- gospodarstwa mieszane: rolnicy mogą wytwarzać zarówno produkty metodami tradycyjnymi, jak i ekologicznymi, ale muszą wyraźnie rozdzielić te dwie działalności
- procedury certyfikacji dla drobnych rolników są łatwiejsze
- rozszerzono również zakres przepisów, tak aby obejmowały nowe produkty, takie jak sól, korek czy olejki eteryczne, w przyszłości możliwe będzie również uwzględnianie w przepisach nowych produktów, co zapewni producentom dodatkowe możliwości.
Następne kroki
Posłowie przyjęli nowe przepisy w kwietniu 2018 roku. W październiku 2020 r. Parlament zatwierdził odroczenie stosowania nowych przepisów o rok, do 1 stycznia 2022 r., aby dać rolnikom i władzom krajowym zajętych walką ze skutkami kryzysu koronawirusowego więcej czasu na dostosowanie się.
