Jednym z zadań KOWR, wynikających z art. 24, 43 i 44 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa jest nieodpłatne przekazywanie uprawnionym podmiotom nieruchomości wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Beneficjentami są jednostki samorządu terytorialnego, którzy mogą ubiegać się o nieodpłatne przekazanie gruntów przez KOWR na realizację zadań własnych. Muszą jednak spełniać cztery warunki, aby móc z tego skorzystać:

1. Posiadać aktualny plan zagospodarowania przestrzennego albo studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;

2. Określić zadania, z katalogu zadań własnych jednostki samorządu terytorialnego, na które KOWR może przekazać nieodpłatnie nieruchomości zgodnie z ustawą;

3. Wystosować pisemny wniosek jednostki samorządowej do właściwego oddziału terenowego KOWR;

4. Precyzyjne wykorzystywać nieruchomości zgodnie z celem, na jaki została przekazana przez KOWR.

Od początku działalności KOWR (wcześniej ANR) przekazał nieodpłatnie samorządom 58,2 tys. ha nieruchomości w całym kraju, a w 2017 r. – 645 ha. W ubiegłym roku najwięcej gruntów z Zasobu otrzymały województwa: zachodniopomorskie – 183 ha, pomorskie – 118 ha i warmińsko-mazurskie – 87 ha.

Na uzyskanych przez samorządy lokalne gruntach powstają szkoły, boiska sportowe, place zabaw, tereny rekreacyjne, jak również obiekty użyteczności publicznej: hydrofonie, studnie głębinowe, przepompownie, oczyszczalnie ścieków, drogi dojazdowe, a od 2012 r. także nekropolie. Ma to znaczący wpływ na poprawę życia ludzi zamieszkałych na terenach wiejskich, w szczególności popegeerowskich. 

Na otrzymanych gruntach samorządy muszą realizować zadania precyzyjnie określone w umowie z KOWR. Jeśli nieruchomość w ciągu 10 lat od przekazana przez KOWR zostanie sprzedana lub zagospodarowana w inny sposób niż określony w umowie, KOWR może zażądać zwrotu aktualnej wartości pieniężnej tej nieruchomości.

Poza nieodpłatnym przekazaniem gruntów Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa udziela samorządom lokalnym wsparcia finansowego. Od 1999 roku kieruje do gmin i spółdzielni mieszkaniowych środki finansowe w postaci bezzwrotnej pomocy. Pomoc jest udzielana w ramach Programu pomocy środowiskom popegeerowskim. Od listopada 2010 r. KOWR udziela również bezzwrotnej pomocy finansowej jednostkom państwowym i komunalnym, przejmującym urządzenia, obiekty i sieci energetyczne, wodno-kanalizacyjne, ciepłownicze oraz telekomunikacyjne, które prowadzą działalność w tym zakresie. Bezzwrotna pomoc finansowa udzielana przez KOWR dotyczy remontów lub przebudowy budynków, lokali i obiektów infrastruktury technicznej, w tym przejętych dróg osiedlowych (dojazdowych), a także podłączenia przekazanych budynków i lokali do istniejących bądź budowanych sieci infrastruktury technicznej. Ponadto wsparcie jest udzielane na budowę budynków oraz lokali mieszkalnych, jak również nowych sieci infrastruktury technicznej, w przypadku gdy budowa zastępuje przekazane obiekty, których remont jest ekonomicznie nieuzasadniony. 

Głównym celem programu bezzwrotnej pomocy finansowej jest doprowadzenie obiektów przekazanych beneficjentom przez Ośrodek do stanu technicznego umożliwiającego ich sprawną i bezpieczną eksploatację. 

Od 1999 r. do chwili obecnej bezzwrotna pomoc finansowa przekroczyła kwotę 1 miliarda złotych. W 2017 r. udzielono bezzwrotnej pomocy finansowej w wysokości 30 mln zł z czego 28,4 mln zł zostało wypłacone gminom i spółdzielniom mieszkaniowym na doprowadzenie mienia nieodpłatnie przekazanego tym jednostkom do stanu technicznego umożliwiającego jego sprawną eksploatację. 75% bezzwrotnej pomocy finansowej dotyczyło inwestycji w zakresie budowy i remontu dróg i chodników, reszta związana była z finansowaniem infrastruktury gospodarki wodno-ściekowej (sieci wodociągowe i kanalizacyjne, oczyszczalnie ścieków, stacje uzdatniania wody, hydrofornie) oraz remontem budynków i lokali, sieci ciepłowniczych czy kotłowni.

Biuro Rzecznika Prasowego