W związku z wystąpieniem Zarządu KRIR do Ministra Środowiska oraz do Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w sprawie określenia zasad gospodarowania populacją wilka i niedźwiedzia na terenie woj. Podkarpackiego, w dn. 15 grudnia 2017 do Biura KRIR wpłynęła odpowiedź GDOŚ.
Poszukując rozwiązania problemu szkód wyrządzanych m.in. przez wilka i niedźwiedzia należy zaznaczyć, że podstawową formą ochrony dobytku przed szkodami wyrządzanymi przez te zwierzęta jest jego zabezpieczenie.
Już Trybunał Konstytucyjny w swoim wyroku z 28 września 2015 r. stwierdził, iż "Obowiązkiem właściciela jest dbałość o swój majątek i podejmowanie starań w celu jego ochrony. Właściciel lub użytkownik mienia przewidując możliwość wyrządzenia szkody przez zwierzęta objęte ochroną gatunkową, w pierwszej kolejności sam powinien podjąć stosowne czynności, zmierzające do uniknięcia szkody lub zminimalizowania jej rozmiarów."
Pomoc dla osób, które poniosły szkody wyrządzone przez wilki
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody wprowadza szereg możliwości pomocy dla osób, którym wilki wyrządziły szkody, jak również tym, którzy mogą być narażeni na poniesienie takich szkód, tj.
• uzyskanie fachowej pomocy dotyczącej sposobów zabezpieczania przed szkodami wyrządzonymi przez te zwierzęta, jak również finansowego wsparcia dla tych przedsięwzięć, udzielanej przez regionalnych dyrektorów ochrony środowiska lub na terenie parków narodowych - dyrektorów tych parków.
• uzyskanie indywidualnych zezwoleń na odstępstwo od niektórych czynności zakazanych wobec wilka i niedźwiedzia, w tym eliminacji części osobników, - możliwość ubiegania się o odszkodowanie za szkody wyrządzane przez wilki i niedźwiedzie.
W przypadku odszkodowań należy zaznaczyć, że na potrzeby przekazywania informacji do Głównego Urzędu Statystycznego, Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska zbiera corocznie od poszczególnych regionalnych dyrektorów ochrony środowiska i dyrektorów parków narodowych informacje na temat wartości wypłaconych odszkodowań, m.in. za szkody wyrządzone przez wilki i niedźwiedzie.
Spadła ilość szkód wyrządzanych przez wilki
W 2016 roku wypłacono w Polsce 719,20 tys. zł. odszkodowań za szkody wyrządzane przez wilki, co stanowi spadek w stosunku do roku poprzedniego, gdzie wartość odszkodowań wynosiła 739,4 tys. zł. Nie mamy więc do czynienia z natężeniem skali i częstotliwości szkód wyrządzanych przez wilki.
Podobny trend można zaobserwować na terenie województwa podkarpackiego. W odniesieniu do niedźwiedzia faktycznie szkody wzrosły w stosunku do roku ubiegłego. Niemniej jednak szkody te w dalszym ciągu są znacznie mniejsze w porównaniu z tymi wyrządzanymi przez bobra czy wilka.
Metody zapobiegania szkodom wyrządzanym przez wilki i niedźwiedzie
Najskuteczniejszą metodą zapobiegania szkodom wyrządzanym przez niedźwiedzie jest używanie ogrodzeń elektrycznych wokół pasiek. Przy tej okazji należy zauważyć, że w celu zabezpieczenia gospodarstw przed szkodami wyrządzonymi głównie przez bobra, wilka i niedźwiedzia w 2016 r. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Rzeszowie przeznaczył około 60 000 zł na zakup blisko 20 zestawów siatek elektrycznych, tzw. pastuchów, oraz kilku zestawów siatki ogrodzeniowej i plecionej. Od 2009 r. zostało zakupionych i przekazanych przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Rzeszowie 65 ogrodzeń elektrycznych oraz 6 950 m siatki ogrodzeniowej.
Dopuszczenie możliwości odstrzału uciążliwych zwierząt
Należy podkreślić, że ustawa o ochronie przyrody dopuszcza możliwość umyślnego zabijania szczególnie uciążliwych zwierząt objętych ochroną gatunkową (wyrządzających uporczywe szkody lub szczególnie niebezpiecznych). Jednakże interwencyjny odstrzał może być stosowany tylko w sytuacji, gdy pozostałe metody zapobiegania szkodom lub wyeliminowania zagrożenia dla ludności okażą się nieskuteczne lub niemożliwe do zastosowania.
Zezwolenia te, podobnie jak wszystkie inne zezwolenia na odstępstwo od zakazów wynikających z ochrony gatunkowej zwierząt, wydawane są na indywidualne wnioski osób zainteresowanych uzyskaniem takiej derogacji. Zważyć jednak należy, że wnioski na odstępstwa od zakazów z zakresu ochrony gatunkowej zawsze rozpatrywane są indywidualnie, a rozstrzygnięcie organu zależy od oceny zgromadzonego w konkretnej sprawie materiału dowodowego, który w sposób wyczerpujący winien przedstawić obraz stanu obecnego jak i dotychczas podejmowanych działań, które okazały się nieskuteczne.
Obecnie obowiązujące prawo stwarza możliwość przeciwdziałania zagrożeniu szkodom powodowanym przez wilka i niedźwiedzia. Dlatego też w chwili obecnej nie planuje się rozpoczęcia gospodarowania populacjami tych gatunków. Resort środowiska monitoruje sytuację i jeśli w danym regionie populacje tych gatunków będą zbyt liczne rozważone zostanie podjęcie odpowiednich działań.
