Przedstawiamy rozwiązania techniczne jakie stosują czołowi producenci siewników w swoich maszynach. Pod lupę wzięliśmy propozycje zastosowane w konstrukcjach złożonych agregatów uprawowo-siewnych, takich wytwórców jak: Agro-Masz, Amazone, Bednar, Horsch, Kuhn, Lemken, Maschio-Gaspardo, Pöttinger, Unia i Väderstad.
Sekcje uprawowe
Złożone agregaty uprawowo-siewne umożliwiają wykonanie za jednym przejazdem przygotowanie podłoża oraz aplikację nasion, często połączone z jednoczesnym dozowaniem nawozów mineralnych. Sekcje tych maszyn przygotowujące glebę dopasowane są do rodzaju uprawy oraz warunków glebowych. Na gleby lekkie oraz średnie, producenci proponują agregaty bierne, natomiast na gleby ciężkie, zestawy aktywne. Te ostatnie, to najczęściej połączenie brony wirnikowej z wałem Packera.
Wał Packera jest dostępnym wyposażeniem także w biernych sekcjach uprawowych. Narzędzie to jest elementem roboczym w zestawie uprawowym dostępnym w ofercie Unii, na które producent nabudowuje siewniki serii FM. W zestawie, przed wałem Packera, znajduje się przedni wał strunowy oraz dwa rzędy sprężystych zębów z obustronnymi dłutami. Unia oferuje także oddzielny agregat składający się z wału strunowego, dwóch lub trzech rzędów sprężystych zębów oraz wału Packera wyposażonego w hydropack, poprzez który można sprzęgać oddzielne siewniki zbożowe Poznaniak.
Na rynku dostępne są zestawy uprawowo-siewne umożliwiające również wysiew nawozów mineralnych
Wał Packera jest także elementem roboczym zestawu uprawowego CD firmy Kuhn, z którym integrowane są mechaniczne siewniki Integra i Sitera oraz pneumatyczne Venta EC. Podstawowym elementem roboczym kultywatorów CD są sprężyste zęby ustawione w trzech rzędach. Możliwe jest opcjonalne doposażenie kultywatora z przednią hydraulicznie sterowaną włóką.
Na wale Packera oparte są także nabudowywane mechaniczne siewniki Vitasem lub pneumatyczne Aerosem marki Pöttinger, Dama i Aliante Plus firmy Maschio Gaspardo, czy produkowane przez Horscha maszyny Expres.
Brony talerzowe
Popularnym rozwiązaniem w sekcji uprawowej siewników, stosowanym przez producentów maszyn, są brony talerzowe składające się najczęściej z dwóch rzędów gładkich lub karbowanych talerzy. Jest to najczęściej spotykane w przypadku przyczepianych zestawów uprawowo-siewnych.
Przykładem maszyn, w których w sekcji uprawowej zastosowano talerze w układzie „X” są: Cirrus firmy Amazone, Aquila iSalvis T Agro-Masz, Omega Bedanar, Terrasem Pöttinger, Corona X-Force Maschio Gaspardo, Horsch Pronto, Kuhn Espro, Rapid firmy Väderstad czy Fenix rodzimej Unii.
Talerze są zamocowane na bezobsługowych łożyskach i najczęściej zabezpieczone gumowymi amortyzatorami. Praktycznie, standardem jest znajdujący się za broną talerzową wał oponowy dogniatający glebę. Uzupełnieniem sekcji talerzowej jest włóka sterowana hydraulicznie, która może znajdować się przed, jak i za układem talerzy. Niektórzy producenci jak np. Bednar, Horsch czy Kuhn doposażają siewniki w przedni wał oponowy. Agro-Masz, Pöttinger, Väderstad czy Unia, oferują znajdujący się tuż za ciągnikiem wał oponowy dogniatający pas gleby pomiędzy kołami traktora.
Sekcje wysiewające
Siewniki przeznaczone do pracy w zaoranej glebie wyposażane są w sekcje składające się z redlic płozowych lub tarczowych (pojedynczych lub podwójnych). Te ostatnie, są stosowane w maszynach dokonujących siewu w mulcz (technologia uproszczona). Zależnie od producenta sekcje wysiewające różnią się średnicą redlic talerzowych, ich układem oraz sposobem mocowania i regulacji odcisku.
W maszynach Amazone zastosowanie znajdują jednotalerzowe redlice RoTeC, przeznaczone szczególnie na stanowiska z dużą ilością resztek pożniwnych, a także na lżejsze i średnie gleby, na których występuje ryzyko oklejania. Zależnie od wersji RoTeC lub RoTeC+ średnica redlic wynosi 300 lub 400 mm. Niemiecki producent oferuje także dwutalerzowe redlice TwinTeC+, które mogą być zamontowane w siewnikach Cirrus i Cataya Super. Mogą one pracować z naciskiem od 15 do 100 kg i prędkością w zakresie od 10 do 20 km/h. Redlica TwinTeC+ zawsze dysponuje rolką prowadzenia głębokościowego.
Przy redlicach RoTeC pro, można, zależnie od warunków pracy, wyposażyć siewniki w zwykły zagarniacz palcowy lub w zagarniacz rolkowy. Doposażeniem siewników z redlicami RoTeC, zależnie od warunków pracy, jest zwykły zagarniacz palcowy lub zagarniacz rolkowy. Sekcje z redlicami TwinTeC+ zawsze dysponują rolką prowadzenia głębokościowego.
Częstym wyposażeniem agregatów uprawo-siewnych są brony talerzowe
Firma Bednar w siewnikach zbożowych montuje system PSP (Precise Seed Placement), w którym każda z redlic jest zawieszona na równoległoboku przegubowym. Redlica jest zbudowana z dwóch tarcz o średnicy 380 mm zamontowanych w układzie V, przy czym jeden z talerzy nachodzi na drugą tarczę. Głębokość siewu jest regulowana centralnie za pomocą mechanizmu zapadkowego. Docisk redlic można ustawiać za pomocą siłowników hydraulicznych.
Firma Kuhn w swoich siewnikach stosuje sekcje wysiewające SeedFlex. W tym rozwiązaniu redlice są wyposażone w dwa, duże przesunięte względem siebie o 41 mm talerze o średnicy 350 mm. Redlice SeedFlex są montowane w parach na równoległoboku, co umożliwia zachowanie ustalonej głębokości siewu, nawet przy dużych prędkościach. Z redlicami na sztywno jest połączone kółko podporowo – dogniatające, którego zadaniem jest przede wszystkim dociśnięcie gleby.
W siewnikach firmy Lemken są montowane podwójne redlice talerzowe OptiDisc, które mogą być używane niemal w każdych warunkach i systemie uprawy (tradycyjna lub uproszczona). Ustawienie głębokości siewu odbywa się poprzez ustawienie kółka kopiującego względem redlicy, obracając szynę redlic za pomocą dwóch śrub rzymskich. W siewnikach Lemken Solitair jest dostępny zmodernizowany system o nazwie Optidisc M, w którym redlica i koło dogniatające są zamontowane do szyny na oddzielnych ramionach. System ten umożliwia dokładniejsze kopiowanie terenu przez redlicę i koło dociskowe.
Tarczowe redlice stosuje także austriacka firma Pöttinger. W maszynach przeznaczonych do siewu w technologii uproszczonej, montuje dwutalerzowe redlice o nazwie Dual Disc o średnicy 380 mm. Każda z tych redlic jest zamontowana na równoległoboku, który umożliwia dobre kopiowanie nierówności terenu.
Skandynawski wytwórca Väderstad, realizuje dwie koncepcje w konstrukcji sekcji wysiewających. Mianowicie w maszynach Rapid, przeznaczonych głównie do siewu w systemie uprawy uproszczonej lub siewu bezpośredniego na polach z dużą ilością resztek pożniwnych stosowane są redlice jednotarczowe, za którymi znajduje się wał oponowy. W siewnikach Spirit producent zastosował dwutalerzowe redlice. W tym rozwiązaniu, oponowy wał znajduje się przed redlicami. Opcja ta jest przeznaczona na nierówne pola oraz luźne gleby i uprawy nie wymagające dużych głębokości siewu.
W maszynach do siewu bezpośredniego lub w technologii uproszczonej zastosowanie znajdują redlice zębowe, które umieszczają nasiona w pasach siewnych. Każdy pas jest dociskany przez oponę tylnego wału. Takie rozwiązania oferują firmy Amazone (siewniki Cayena) oraz Horsch (maszyny Sprinter).
Elektroniczne sterowanie dawką wysiewu
Powszechnym rozwiązaniem stosowanym w nowoczesnych pneumatycznych siewnikach zbożowych jest elektryczny napęd aparatów wysiewających. W siewnikach pneumatycznych producenci najczęściej stosują jeden, centralny aparat wysiewający, zintegrowany z silnikiem elektrycznym.
Sterowanie pracą nowoczesnych siewników odbywa się za pośrednictwem terminala pokładowego
Zaletą tego rozwiązania jest możliwość sterowania dawką nasion bez wychodzenia z kabiny ciągnika i jej dobór do warunków polowych. Umożliwia to terminal pokładowy, który przekazuje sygnał sterujący do urządzenia dokonującego zmian nastaw w aparacie wysiewającym. Zmiana dawki wysiewu nasion może odbywać się w trybie manualnym lub automatycznym. W automatycznym zastosowanie znajdują: nawigacja GPS oraz mapy aplikacji nasion przygotowane w specjalnym oprogramowaniu.
Zaawansowane technicznie siewniki wyróżnia elektryczny napęd aparatu wysiewającego nasiona
Nowe generacje terminali pracują w systemie transferu danych o nazwie ISOBUS, który jest coraz to powszechniejszym rozwiązaniem stosowanym w nowoczesnych siewnikach. Dzięki tej technologii, jeden terminal może obsługiwać kilka funkcji jednocześnie, np. sterować dawką wysiewu nasion i wyświetlać obraz z kamer zewnętrznych. Ponadto, terminale monitorują proces siewu, zbierają informacje na temat wydajności i czasu pracy, ilości wysianych nasion, itp. Dane te, w dalszej kolejności mogą być eksportowane do oprogramowania zarządzającego produkcją w gospodarstwie.
Na przewodach nasiennych mogą być montowane czujniki monitorujące przepływ nasion, co pozwala kontrolować prawidłowość przebiegu aplikacji nasion do gleby. Dane z czujników przekazywane są do terminala pokładowego, który wyświetla komunikaty w przypadku zakłócenia procesu siewu.
Elektrozawory na głowicy rozdzielającej
W nowoczesnych siewnikach pneumatycznych producenci montują elektrozawory, które odłączają podaż nasion z rozdzielacza na poszczególne redlice. W ten sposób możliwa jest wykorzystująca nawigację GPS funkcja Section Control, która umożliwia odłączanie poszczególnych redlic siewnika, w przypadku wychodzenia maszyny poza obszar zasiany lub granicę pola. Rozwiązanie odłącza również wybrane redlice na potrzeby zakładania ścieżek przejazdowych.
dr inż. Jacek Skudlarski
SGGW w Warszawie
