Czy wiemy wszystko o łuszczynach rzepaku?

08 wrzesień 2015
(0 Głosów)
Autor 

Rzepak to roślina, która z genetycznego punktu widzenia mieszaniec międzygatunkowy. Powstał kilkaset lat temu po spontanicznym przekrzyżowaniu się dwóch odrębnych gatunków roślin ze swojej rodziny – kapustowatych (dawniej krzyżowych). Skrzyżowanie Brassica rapa (np. kapusta właściwa) oraz Brassica oleracea (np. rzepik) spowodowało powstanie nowego gatunku, charakteryzującego się unikatowym zestawieniem cech użytkowych, składem kwasów tłuszczowych i plenności.

Hodowcy od kilkudziesięciu wieków starali się wygasić geny odpowiedzialne za ekspresje niekorzystnych cech jakościowych oraz poprawiali skład kwasów tłuszczowych. Olej rzepakowy jest obecnie najzdrowszym z dostępnych, o najwyższej wartości pod względem jego jakości oraz składu. Hodowla rzepaku jest procesem niezwykle trudny technologicznie ze względu na wysoką samopylność roślin oraz skoncentrowanie słupka i pylników w jednym małym kwiecie. Do momentu opracowania efektywnych technik męskiej sterylności (MS) krzyżowanie roślin, celem uzyskania nowych odmian było procesem niezwykle uciążliwym i pracochłonnym. Od momentu wprowadzenia technik MS w szeroko rozumianej hodowli rzepaku, proces wyprowadzania odmian mieszańcowych stał się możliwy z praktycznego punktu widzenia. Dodanie „krwi” rzodkwi (przywracającej płodność mieszańcom) w systemie MS „OGURA” spowodowało wprowadzenie nowych, interesujących genów. Największej poprawie uległy łuszczyny tej rośliny.

24_07052005a

Łuszczyna rzepaku, błędnie nazywana strąkiem to owoc rzepaku. Jest to szczególna forma torebki, która składa się z dwóch zrośniętych ze sobą owocolistków, które mają zdolność do samoistnego pękania. Osypywanie nasion jest efektem oddzielania się dwuklapowych owocolistków od ramy, która zawiera łożysko (miejsce wykształcenia i rozwoju zalążków, później nasion).

Jednym z celów procesów selekcyjnych, prowadzonych od wielu lat na rzepaku ozimym było doprowadzenie łuszczyn do jak najpóźniejszego osypania nasion. Ograniczenie tego procesu w sposób naturalny podnosi plon (zbierany) oraz ogranicza występowanie uciążliwych samosiewów.

Jak zostało wspomniane wyżej, dokrzyżowanie genu rzodkwi w znaczący sposób obniżyło proces naturalnego osypywania. Naukowcy zaobserwowali kilku do kilkunastu procentowy spadek osypywania, przy jednoczesnym skoku plonu, wywołanego efektem heterozji (wybujałości I pokolenia mieszańców).

IMG_1465

Rzepak mieszańcowy wykazywał podwyższoną tolerancję na niekorzystne warunki pogodowe tuż przed pełną dojrzałością techniczną. Hodowcy przez kolejne lata przeprowadzali selekcję odmian, w kierunku tych, których łuszczyna była nieco wilgotniejsza, bardziej elastyczna, przez co lepiej znosiła naprężenia. Siły te (naprężenia) występują powszechnie na polu podczas silnych wiatrów, gradobicia, czy zabiegów wykonywanych przez coraz szersze opryskiwacze. Zauważono, że genetycznie utrwalona cecha, ma znacznie więcej do zaoferowania od sklejania łuszczyn.

IMG_0563

Zabieg pokrywania łuszczyn filmem klejącym rozwiązywał częściowo problem osypywania nasion. Jednak wykonany za wcześnie, na zbyt młodych i niedojrzałych łuszczynach powoduje pleśnienie i kiśnięcie nasion. Nie rzadko dochodzi też do porastania nasion w łuszczynach. Dodatkową wadą tego systemu jest kilku do kilkunastu procentowa strata na przejazdach, spowodowana osypywaniem właśnie. Naturalna, wyselekcjonowana i podwyższona odporność na osypywanie jest „bezobsługową” drogą do uzyskania lepszych plonów, niższych strat nasion a co za tym idzie mniejszej liczby uciążliwych samosiewów.

zdj_cie_3

W lutym 2015 do krajowego rejestru trafiła przełomowa odmiana mieszańcowa ALVARO KWS F1, która na drugim roku badań osiągnęła najwyższy plon nasion, spośród badanych w COBORU mieszańców. Ta innowacyjna odmiana charakteryzuje się cechą S-POD, czyli podwyższoną tolerancją na osypywanie. Cecha, jak i odmiana ALVARO KWS F1 spisały test wzorowo. Za cechą S-POD stoją ale wyraźne i niepodważalne rezultaty wpływające na plon. Pierwsze rezultaty plonowania odmian, w tym wyjątkowo trudnym dla rzepaku sezonie, wskazują, że po raz kolejny odmiany z nowych linii genetycznych KWS potwierdzają swoją przydatność w polskich warunkach gospodarowania. Doświadczenia bazujące na kolekcjach odmian ukazały dominację nad tradycyjnymi odmianami populacyjnymi oraz większością odmian mieszańcowych. Dla przykładu odmiana GORDON KWS F1, która została wprowadzona do sprzedaży w bieżącym sezonie uzyskała najwyższy plon w doświadczeniach rozpoznawczych (CCA) COBORU. ALVARO KWS F1 uzyskał bardzo wysokie plony w doświadczeniach rejestrowych.

Rzepak_kwiat4

Oczywiście nie należy zapominać o odmianach populacyjnych (OP), które wciąż mają znaczny udział w uprawie. Również tutaj najnowsza genetyka w grupie odmian OP sprawdza się, powodując, że SHERLOCK oraz QUARTZ hodowli KWS są jednymi z najchętniej uprawianych odmian w Polsce. Odmiany ta od momentu rejestracji prezentuje wysokie i wierne plonowanie w latach w COBORU oraz na polach produkcyjnych.

sterylny_kwiat_zredukowane_preciki

KWS świętował w bieżącym sezonie wiele sukcesów rejestrowych w całej UE. Trzy nowe odporniejsze na osypywanie odmiany znajdą się w sprzedaży KWS już w tym roku – GORDON KWS F1, FACTOR KWS F1 oraz wspomniany ALVARO KWS F1. Rejestracje w roku 2016 również zapowiadają się rewelacyjnie.

Kamil Kolan
KWS Agroservice Rzepak
KWS Polska Sp. z o.o.

Zostaw swój komentarz

Upewnij się, że podałeś wszystkie informacje w polach wymaganych(*) Kod HTML nie jest dozwolony.

Nasze tytuły:

  • portal informacyjny: zycierolnika.pl
  • kwartalnik: " Życie Rolnika Magazyn Polski" 
Do
góry
Używamy plików cookie żeby usprawnić działanie naszej strony. Pozostając na naszej stronie, wyrażasz na to zgodę. More details…