W ciągu ostatnich 25 lat zbiory śliwek zmniejszyły się aż o około 75 tys. ton. Najbardziej problematyczne jest silne porażenie drzew Węgierek przez groźną chorobę wirusową, zwaną szarką lub ospowatością śliw. Owoce z chorych drzew nie nadają się do spożycia a także do produkcji różnych przetworów, włącznie z śliwowicą. Jak dotąd nie wynaleziono sposobu na zwalczanie tej choroby, jedyny to karczowanie chorych drzew. W rejonie Lącka, znanego z dużej koncentracji uprawy Węgierek i śliwowicy, nie ma już większych sadów z odmianą Węgierki Zwykłej.
Rewolucyjne odkrycie
W jednym ze sadzów we wsi Tęgoborzy, powiat Nowy Sącz, rośnie kilkudziesięcioletnia śliwa bez objawów choroby szarki na liściach i owocach. Około 10 lat temu, tym drzewem zainteresował się Pan Stanisław Małek mieszkaniec Tęgoborzy. Drzewo dobrze obserwował, rozpoczął produkcję drzewek i zakładanie sadów z tych drzewek w swoim gospodarstwie. Od wielu lat obserwacje na drewkach w szkółce i drzewach w sadzie, prowadzi także Dyrektor Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa Pan Andrzej Nowak.
Od kilku lat drzewami interesują się Pani prof. dr hab. Elżbieta Rozpara z Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach oraz prof. dr hab. Eberhard Makosz z Towarzystwa Rozwoju Sadów Karłowych. Po tych wieloletnich obserwacjach, ten czteroosobowy zespół, nie zauważył objawów szarki na liściach i owocach.
- Są to teraz w naszym kraju pierwsze drzewa typu Węgierek wolnej od tej groźnej choroby wirusowej. Warto nadmienić, że w niedalekiej odległości, rosną drzewa Węgierki Zwykłej, z silnymi objawami szarki na liściach i owocach - informuje prof. dr hab. Eberhard Makosz.
Odporność na szarkę badana jest w Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach. Drzewka bada się także w stacjach Centralnego Ośrodka Badania Odmian Uprawnych w Słupii Wielkiej. Wstępna nazwa Temano.
Drzewa i owoce
W warunkach Tęgoborzy, na IV klasie gleby i na słabo rosnącej podkładce siewki Węgierki Wangenheima, drzewa osiągają średnio silny wzrost. Odpowiednia rozstawa drzew, 4.0 x 2.0 - 2.5 1000 - 1250 na hektarze. Drzewa obficie i corocznie owocują. W okresie pełnego owocowania drzew, plon może przekroczyć 30 kg owoców wysokiej jakości z jednego drzewa. Owoce kształtem podobnym do Węgierek, nieco większe od owoców Węgierki Zwykłej. Barwa skórki granatowa, z pięknym szaro niebieskim nalotem. Miąższ koloru zielonkawo - żółtego, łatwo odchodzi od pestki. Średnia masa owocu około 25 gram. Drugą bardzo ważną zaletą tej odmiany, to bardzo dobry smak owoców. Zdaniem wielu odbiorców, są to najsmaczniejsze owoce odmian Węgierek uprawianych w naszym kraju. Nadają się do wypieków, kandyzowania i produkcji śliwowicy.
Odmiana godna uwagi
- Przez uprawę tej odmiany, możemy ponownie produkować śliwki Węgierki, o wyższych walorach niż dotychczas uprawiane odmiany tego gatunku. Podkreślam te dwie ważne zalety, brak szarki oraz wspaniały smak owoców. Już z tych powodów, zasługuję na uwagę, zwłaszcza ze strony producentów owoców. Przy wysokiej plenności, gwarantuje dobry wynik ekonomiczny. Jestem spokojny o zbyt owoców. Warto rozpocząć próby uprawy, zarówno w małych sadach przydomowych, jak i w większych sadach towarowych - podsumowuje prof. dr hab. Eberhard Makosz z Towarzystwa Rozwoju Sadów Karłowych.
