Czym jest gluten i dlaczego stosowanie diety bezglutenowej jest ważne dla osób z jego nietolerancją? Wyjaśnia dr Hanna Stolińska, dietetyk kliniczny.

Celiakia, alergia, nietolerancja

Dieta jest głównym czynnikiem środowiskowym wpływającym na różnorodność i funkcjonalność mikroflory jelitowej, co może mieć znaczenie dla osób stosujących różne terapie dietetyczne.

Celiakia to enteropatia spowodowana nieprawidłową odpowiedzią immunologiczną na białka glutenu zbożowego. Celiakii nie da się wyleczyć, a jedyną terapią jest przestrzeganie diety bezglutenowej. Jest to choroba najczęściej genetyczna. Objawia się biegunkami, bólami brzucha, wzdęciami, spadkiem masy ciała, a u dzieci problemami ze wzrostem i rozwojem.

Dieta bezglutenowa to konieczny warunek do stosowania przez osoby chore na celiakię, mające alergię na gluten lub mające nieceliakalną, niealergiczną nadwrażliwość na gluten lub pszenicę.

Przypadłości te różnią się od siebie długością występowania, metodą diagnozy czy intensywnością objawów. Nadwrażliwość oznacza niekorzystne objawy z powodu spożycia glutenu. Nie mają one jednak nic wspólnego z alergią ani celiakią – wyjaśnia dr Hanna Stolińska, dietetyk kliniczny, i dodaje – W przypadku celiakii dieta musi być już stosowana przez całe życie, natomiast w przypadku alergii i nadwrażliwości na gluten dieta może być stosowana czasowo. Dobrze zbilansowana dieta bezglutenowa nie przyniesie niekorzystnych skutków dla organizmu.

Gluten w diecie osób zdrowych

Tymczasem wiele osób eliminuje gluten z diety pod wpływem pewnego rodzaju mody dietetycznej.

W żadnym innym wypadku nie ma wskazań do całkowitej eliminacji glutenu z diety. Osoby zdrowe bardzo często stosują dietę bezglutenową, zwykle w celu szybszej redukcji masy ciała lub polepszenia samopoczucia i pracy układu pokarmowego, zazwyczaj na skutek odstawienia niezdrowej żywności wysoko przetworzonej, takiej jak białe bułki, biały makaron, ciasta, pieczywo cukiernicze czy słodycze. Oczywiście zwracanie uwagi na wybór produktów i czytanie etykiet to bardzo dobry nawyk. Niestety może to mieć negatywne konsekwencje dla zdrowia. Dieta bezglutenowa może modyfikować skład i właściwości odpornościowe mikroflory jelitowej. Istotną rolę w jej budowaniu odgrywa również odpowiednia podaż witamin, błonnika i mikroskładników. Badania pokazują, że osoby rezygnujące ze spożywania glutenu, zdecydowanie częściej cierpią na niedobory wielu ważnych składników pokarmowych, m.in. takich jak błonnik pokarmowy, witamin z grupy B, foliany, żelazo, cynk, magnez, wapń.

Kasze i płatki bezglutenowe

Szczególny nacisk należy położyć na udział kasz w diecie oraz wszelkiego rodzaju bezglutenowych płatków zbożowych. Te nie tylko dostarczają złożonych węglowodanów i błonnika pokarmowego, dających uczucie sytości, ale przede wszystkim są źródłem witamin z grupy B, magnezu i żelaza niedoborowych w diecie osób ograniczających zboża.

Często widzi się u osób na diecie bezglutenowej rezygnację z kasz i płatków w obawie o zanieczyszczenia glutenem i strach przed występowaniem objawów. To bardzo niekorzystne. Kasze bezglutenowe idealnie nadają się do dań obiadowych, gulaszy, zapiekanek z warzywami, a nawet posiłków na słodko, np. gryczanka z malinami.

Jeżeli zaś mamy obawę, że płatki owsiane mogą być zanieczyszczone, warto kupować te z napisem ‘’bezglutenowe’’. Nie należy z nich rezygnować, bo stanowią bardzo dobre źródło cennych składników uzupełniających dietę – wyjaśnia dr Hanna Stolińska, dietetyk kliniczny.

Do kasz i płatków bezglutenowych zaliczamy te powstające np. z gryki, prosa, kukurydzy, ryżu, sorgo czy amarantusa. Osoby stosujące dietę bezglutenową mogą więc sięgać po kasze gryczane, jaglane, kukurydziane, sorgo oraz po płatki gryczane, jaglane i ryżowe.

Należy zwracać szczególną uwagę na urozmaicenie dziennej racji pokarmowej diety bezglutenowej i odpowiedni udział w niej warzyw, szczególnie zielonych i strączkowych, owoców oraz naturalnie bezglutenowych produktów zbożowych, najlepiej jak najmniej przetworzonych i pełnoziarnistych.