Leśnicy od 2002 r. w katowickim Nadleśnictwie Wisła starają się o powrót tych ptaków do środowiska. Gdyby nie ich praca, dziś z pewnością głuszec w lasach Beskidu Śląskiego, byłby tylko ilustracją z książek.
Głuszce od 1995 r. są objęte w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Od połowy XIX w., kiedy terenami Beskidu Śląskiego władali Habsburgowie, były wspierane działania, których celem było stworzenie odpowiednich warunków dla bytowania dla tego ptaka. Właśnie te działania spowodowały, że ich populacja w granicach II Rzeczpospolitej była w tym rejonie najliczniejsza.
Przyczyny zmniejszenia się populacji głuszca
Przyczyn dramatycznego zmniejszania się populacji głuszca od połowy XX w. można wymienić wiele, jak choćby stosowanie wówczas chemii do zabezpieczania drewna, np. preparatów zawierających DDT, wycinanie starych drzewostanów i odnawianie lasu w gęstej więźbie, a co za tym idzie likwidacja borówki, wzrost liczebności drapieżników. Kilkanaście lat temu na terenie Beskidów gatunek praktycznie przestał istnieć.
Proces przywracania głuszca do środowiska
Najpierw uzyskano formalną zgodę Ministra Ochrony Środowiska na prowadzenie hodowli, a po napisaniu wniosku Nadleśnictwo Wisła otrzymało finansowe wsparcie z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i działającego wówczas EkoFunduszu. Dzięki temu w 2002 r. uruchomiono Wolierową Hodowlę Głuszców.
To że ptaki mające tworzyć stado hodowlane, mają pochodzić z naturalnych populacji Białorusi lub Ukrainy było wymogiem postawionym przez resort środowiska. Pierwsza pobudowana woliera wzorowana była na podobnym przedsięwzięciu w Czechach (Mlynařovice na Szumawie). Z importowanych jaj wylęgło się 13 głuszców, które już w następnym roku, po osiągnięciu dojrzałości przystąpiły do toków i zakładania gniazd.
Właśnie teraz, w październiku następuje czas naturalnego rozpadu stad rodzinnych głuszców. Wcześniej, czyli na przełomie lipca i sierpnia młode osobniki wraz z matką przewozi się do wolier adaptacyjnych, znajdujących się w miejscach ich wypuszczania, gdzie przebywają do października.
Woliera ma otwory, w których mieszczą się młode, mogą one swobodnie wychodzić do otaczającego lasu, ale kura przejść nie może. Po zaadaptowaniu się młodych ptaków w nowym terenie i zdobyciu własnych rewirów pozostają one na wolności. Natomiast matka wraca do hodowli, by następnym sezonie założyć gniazdo i opiekować się nowym pokoleniem.
Głuszce na wolności
Tym sposobem od 2002 r. do naturalnego środowiska wypuszczono już ponad tysiąc młodych ptaków, z czego 570 w Beskidzie Śląskim, 203 w Beskidzie Sądeckim, a ponad 200 w Borach Dolnośląskich.
- Dziś wspomagamy w hodowli kolegów z Czech, Słowacji, Litwy Ukrainy i Niemiec, sprzedając im część odchowanych młodych głuszców. Gwarantuje to także w hodowlach różnorodność genetyczną ptaków – tłumaczy Zenon Rzońca, który jest przekonany, że doczeka chwili, gdy głuszce w Beskidach będą radziły sobie same, bez pomocy człowieka.
- Granicą bezpieczeństwa gatunku jest występowanie na naszym terenie pięciuset głuszców. To płochliwy ptak, występujący w reglu górnym, a więc relatywnie wysoko w górach, gdzie nie zbiera się już grzybów a zatem jesienią jest znacznie mniej ludzi. Dziś też lepiej rozumiemy zależności i potrzeby mieszkańców lasu - dodaje.
