W bieżącym roku polscy rolnicy już po raz trzeci otrzymają płatności za zazielenianie, które realizowane jest przez dywersyfikację upraw, utrzymanie trwałych użytków zielonych (TUZ) i obszarów proekologicznych (EFA). Te płatności wynikają z tytułu praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska (zazielenienie), są obowiązkowym komponentem nowego systemu płatności bezpośrednich.

     Możliwość ta została uwarunkowana przedstawieniem do końca marca bieżącego roku przez Komisję Europejską sprawozdania oceniającego zasadność zwiększenia powierzchni gruntów ornych w gospodarstwie, przeznaczonej na obszary EFA.

Zmiany

     W przyszłym roku rolników czekają kolejne zmiany w postaci zakazu stosowania środków ochrony roślin na obszarach produkcyjnych uznawanych za obszary proekologiczne EFA oraz ustanowienia obowiązkowego wymogu utrzymywania międzyplonów przez okres co najmniej 10 tygodni.

    Obszarami proekologicznymi mogą być: grunty ugorowane, strefy buforowe, pasy gruntów kwalifikujących się do płatności wzdłuż obrzeży lasu, zagajniki o krótkiej rotacji, obszary zalesione po 2008 r. w ramach PROW, uprawy wiążące azot oraz międzyplony lub okrywa zielona – wsiewki trawy w uprawę główną albo siew mieszanek.

Cel stosowania międzyplonów

     Najprostszym rozwiązaniem umożliwiającym spełnienie warunku EFA jest uprawa międzyplonów lub roślin wiążących azot. Ich stosowanie to przede wszystkim wzbogacenie gleby w substancje organiczne i mikroorganizmy, czyli dbanie o glebę – podstawowy warsztat pracy każdego rolnika.

     Za międzyplony uznawane są mieszanki, które składają się z minimum dwóch gatunków roślin z grupy pastewnych, zbożowych, miododajnych, oleistych lub bobowatych. Jednak należy pamiętać, iż z obszarów proekologicznych wyłącza się międzyplony, które zostały zgłoszone do programów rolnośrodowiskowych i mieszanki złożone wyłącznie z roślin zbożowych.

     Głównym celem stosowania międzyplonów jest dbałość o zachowanie odpowiedniej struktury gleby i jej żyzności. Żyzność determinowana jest przez zawartość materii organicznej, która pozytywnie wpływa na aktywność biologiczną gleby. Powstająca dzięki obecności mikroorganizmów próchnica, korzystnie wpływa na tworzenie się struktury gruzełkowatej gleby, która z kolei warunkuje prawidłowy rozwój systemu korzeniowego. Ponadto międzyplony obniżają presję szkodników, tłumią chwasty, pośrednio wpływają na poprawę zdolności plonowania.

Terminy

     Zgodnie z obowiązującymi przepisami międzyplony i pokrywa zielona muszą być wysiane w następujących terminach: międzyplony ścierniskowe – od 1 lipca do 20 sierpnia i utrzymane na polu do 1 października oraz międzyplony ozime – od1 lipca do 1 października i utrzymywane na polu: do 15 lutego kolejnego roku. Od 2018 roku będzie prawdopodobnie obowiązywał wymóg utrzymywania międzyplonów przez okres co najmniej 10 tygodni.

     W związku z możliwością uprawy międzyplonów w programie rolnośrodowiskowo-klimatycznym, w ramach działań PROW 2014-2020, zainteresowanie rolników ich uprawą jest duże. Ich stosowanie to nie tylko realizacja programu zazieleniania, ale przede wszystkim wzbogacenie gleby w substancje organiczne i mikroorganizmy, czyli dbanie o podstawowy warsztat pracy każdego rolnika.

     Decydując się na uprawę międzyplonów warto wybrać odpowiednio skomponowaną mieszankę o dużej różnorodności gatunkowej. Takie rozwiązanie pozwala na lepsze dostosowanie do różnych warunków, gwarantuje pełniejsze wykorzystanie składników pokarmowych, efektywne wykorzystanie czynników wzrostu oraz wyższą biomasę. Odpowiednio dobrany międzyplon okrywa glebę i osłania ją od wiatru, ograniczając dzięki temu erozję w okresie od zbioru do siewu rośliny następczej. Międzyplony kompensują biotyczne i abiotyczne czynniki stresowe i efektywnie tłumią chwasty. Ponadto uruchamiają i gromadzą składniki nie tylko dla samych siebie, ale także upraw następczych.

     Warto skorzystać z kompleksowych programów służących do poprawy struktury gleby, które są dostosowane do wszystkich typów płodozmianu. Wśród mieszanek znajdują się dedykowane jako przedplon dla buraków, ziemniaków, zbóż czy kukurydzy lub rzepaku. Ich skład nie ogranicza się do 2-3 komponentów, lecz jest rozszerzony do minimum 6 gatunków, niekiedy zawierają ich kilkanaście. Stosowanie międzyplonów jest korzystne zarówno dla środowiska naturalnego, jak i jakości gleby, na której są uprawiane Zainteresowanie uprawą międzyplonów jest tym bardziej istotne, gdyż z całą pewnością polityka Unii Europejskiej w zakresie obszarów proekologicznych będzie się rozwijać, a tym samym powierzchnia gruntów w ramach EFA będzie się powiększać.

Anna Rogowska