Na rynku żywieniowym można zauważyć, że w naszym kraju zapanowała moda na jaja ekologiczne. Jeśli pochodzą one z pewnego źródła, to z pewnością są produktem wysokiej jakości. Warto jednak pamiętać, że produkty bez certyfikatu mogą być równie wartościowe, a pod pewnymi względami nawet lepsze.

Znaczenie pieczątek

Sposób znakowania jaj wyprodukowanych jest ściśle określony przez Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi (10 lipca 2007 r.). Jaja muszą być oznaczane pieczątkami zawierającymi następujące informacje: sposób chowu, kraj pochodzenia, kod województwa, kod powiatu, kod zakresu działalności oraz numer konkretnej fermy. Dzięki oznakowaniu w przypadku jakichkolwiek problemów (np. zakażenia jaj „Salmonellą”) odpowiednie służby są w stanie bez trudu dotrzeć do producenta i usunąć ze sklepów całą zainfekowaną partię. Na każdym opakowaniu jaj powinna także znaleźć się ich data przydatności do spożycia. Z obowiązku znakowania zwolnieni są tylko niektórzy mali producenci.

Jedną z ważniejszych informacji dla konsumenta jest numer oznaczający system chowu kur. Numerem „0” oznaczone są jaja z chowu ekologicznego, „1” – z chowu na wolnym wybiegu, „2” - z chowu ściółkowego, „3” – z chowu klatkowego. Wszystkie typy produkcji mają kilka cech wspólnych. W każdym przypadku jest to chów kontrolowany, objęty nadzorem weterynaryjnym. Jaja oznaczone są opisanymi wyżej pieczątkami. Ich termin przydatności do spożycia wynosi 28 dni od zapakowania, a czas transportu z kurnika i pakowania nie może być dłuższy niż trzy dni.

Zabronione jest stosowanie w żywieniu kur niosek paszy zawierającej antybiotyki. Leki mogą być stosowane tylko w wypadku choroby stada. Wówczas jednak jaja nie trafiają do sprzedaży. Po podaniu antybiotyku musi być zastosowana odpowiednio długa karencja.

Trójki

Jaja oznaczone numerem trzy pochodzą z chowu klatkowego. Zgodnie z wymogami prawnymi UE kury nieśne utrzymywane są w klatkach wzbogaconych, w których mogą wykazywać charakterystyczne dla gatunku zachowania, takie jak: grzebanie, siedzenie w gnieździe lub na grzędzie, ścieranie pazurów czy kąpanie się w piasku. W Polsce stosowanie urządzeń starego typu, niespełniających tych wymagań, jest zabronione od stycznia 2012 r.

W przypadku chowu klatkowego dopuszczalne jest stosowanie pasz zawierających surowce paszowe GMO. Producenci jednak czasami z tej możliwości rezygnują i stosują pasze o podwyższonej jakości. W tego typu fermach mogą też być wytwarzane jaja funkcjonalne o zwiększonej zawartości pożądanych składników odżywczych. W obu przypadkach producenci bardzo chętnie zamieszczają na ten temat informację na opakowaniu.

Jaja produkowane w systemie intensywnym cechuje wysoka jakość pod względem sanitarnym, co jest ich zaletą. W porównaniu z innymi typami chowu, znacznie rzadziej występuje w przypadku zakażenie „Salmonellą”. Zniesione przez kurę jajo od razu trafia na taśmę, którą jest transportowane do pomieszczeń chłodniczych o odpowiednim standardzie sanitarnym.

Kolejną zaletą „3” jest ich niższa cena niż jaj z innych systemów chowu. Chów klatkowy można określić najbardziej ekonomicznym. Cena jaj będzie wyższa, jeśli producent stosuje droższą paszę lub specjalne dodatki podnoszące walory odżywcze produktu.

Dwójki    

Jaja oznaczone numerem dwa pochodzą od kur z chowu ściółkowego. W tym systemie ptaki swobodnie poruszają się w zamkniętych, pokrytych ściółką pomieszczeniach. W żywieniu dopuszczalne jest stosowanie pasz zawierających GMO, ale podobnie jak w wypadku „trójek”, kury mogą być karmione według systemu wybranego przez producenta. Pod względem stanu sanitarnego, „dwójki” nie dorównują „trójkom”, choć również utrzymują wysoki poziom. W chowie ściółkowym więcej czasu upływa od zniesienia jaja do przetransportowania go do chłodni. Pod względem kosztów produkcji jest to system mniej ekonomiczny niż chów klatkowy ze względu na większy nakład pracy ludzkiej.

Jedynki

Jaja oznaczone jako „1” pochodzą z chowu wolnowybiegowego. W tym systemie kury nioski mają dostęp do wyścielonego ściółką pomieszczenia oraz do wybiegu na świeżym powietrzu, co przekłada się na nieco gorsze warunki sanitarne niż w systemach zamkniętych. Podobnie jak w systemie chowu klatkowego i ściółkowego, w żywieniu kur niosek w systemie wolnowymiegowym stosowane są pełnoporcjowe mieszanki. Chów tego typu jest mniej efektywny ekonomicznie niż klatkowy czy ściółkowy, głównie ze względu na utrzymanie odpowiedniej jakości wybiegów i często trudnych warunków pogodowych. Przekłada się to na wyższą cenę jaj.

Ekologiczne zerówki

W systemie chowu oznaczonym numerem „0” ptaki mają zapewnione takie same warunki jak w wypadku chowu wolnowybiegowego. Podstawowa różnica tkwi w rodzaju stosowanych pasz – w tym systemie pasze muszą być ekologiczne. Jeśli stado zachoruje i zastosowany zostanie antybiotyk, wówczas wydłuża się okres karencji i takie jaja nie mogą być sprzedawane z oznakowaniem zawierającym „0”

Prowadzenie chowu ekologicznego zgodnie ze wszystkimi wytycznymi żywieniowymi , sanitarnymi i weterynaryjnymi wiąże się z wysokimi kosztami w porównaniu z pozostałymi metodami. Wyższa cena jaja związana jest również z sezonowością produkcji w tym systemie oraz małą liczbą gospodarstw ekologicznych utrzymujących kury nioski w stosunku do wciąż rosnącego popytu.

Pseudoeko z niespodzianką

Wzrost zapotrzebowania na jaja ekologiczne i ich wysokie ceny powodują, że na rynku pojawia się coraz więcej „zerówek” bez certyfikatu i pieczątek. Konsument decydujący się na ich zakup, musi mieć świadomość, że pochodzenie i jakość jaj jest nieznana. Nic groźnego nie dzieje się, jeśli są to świeże jaja klatkowe lub ściółkowe, którym wyczyszczono pieczątkę. Wtedy konsument zostaje oszukany tylko finansowo. Sprzedawcom pseudoekologicznych jaj zdarzają się jednak znacznie gorsze przewinienia. Najpoważniejsze z nich to sprzedawanie produktu, który nigdy nie powinien trafić na rynek. Mogą to być jaja z rozwijającym się zarodkiem, krwiste, zamarznięte (trzymane w temperaturze poniżej -2 st. C), z pleśnią pod skorupą, zepsute przez drobnoustroje, zakażone „Salmonellą”lub „Listerią”, wreszcie - nieświeże. Zakup jaj od nieznanego producenta, którego ferma nie jest objęta nadzorem weterynaryjnym, przypomina grę na loterii. Czasem można wygrać i nabyć produkt bardzo dobrej jakości. Trzeba się jednak liczyć z możliwością zakupu jaja nienadającego się do jedzenia.

System chowu a skład jaja

Badania naukowe wykazują brak różnicy w składzie jaj wynikającej z zastosowanego konkretnego systemu chowu. Istotna jest tutaj tylko i wyłącznie pasza, którą dostają nioski.

Wybierając w sklepie jaja, przede wszystkim należy odpowiedzieć sobie na pytanie, czy bardziej zależy nam na jak najlepszej jakości jaj pod względem sanitarnym, komforcie życia kur czy zastosowanym systemie żywienia. Zawsze warto jednak zwrócić uwagę na to, by jeść jaja ze sprawdzonego i zaufanego źródła.

Źródło: Anna Ziółkowska SGW