Jęczmień browarny w produkcji piwa i whisky
Ziarno uzyskiwane w uprawie jęczmienia browarnego służy do produkcji słodu jęczmiennego potrzebnego w procesie fermentacji alkoholowej piwa i whisky. Na cele browarnicze można uprawiać wyłącznie odmiany browarne, które ocenia się pod względem parametrów jakościowych słodu i brzeczki oraz cech ziarna.
Do wyznaczenia wartości browarnej jęczmienia służy ocena syntetyczna, na którą składa się pięć cech: ekstraktywność, liczba Kolbacha, siła diastatyczna, stopień ostatecznego odfermentowania brzeczki i lepkość brzeczki. Wysokiej klasy słód daje jedynie całkowicie dojrzałe ziarno jednej odmiany, zdrowe i nieuszkodzone (bez pleśni, zanieczyszczeń i szkodników), pochodzące z podobnych warunków uprawy, o jednakowym zabarwieniu (łuska delikatna, barwy jasnożółtej) i podobnej masie ziarniaka.
Jak osiągnąć sukces w uprawie jęczmienia browarnego?
Planując uprawę jęczmienia browarnego należy pamiętać, że ma słaby system korzeniowy oraz krótki okres wegetacji. Czynniki te powodują, że jęczmień browarny ma dość duże wymagania dotyczące stanowiska. W uprawie korzystne są gleby kompleksu pszennego dobrego lub kompleksu żytniego bardzo dobrego, w dobrej kulturze. Uprawa jęczmienia browarnego na najlepszych glebach kompleksu pszennego bardzo dobrego jest ryzykowna z uwagi na zagrożenie wyleganiem, a stosowanie antywylegaczy może ujemnie wpłynąć na jakość browarną.
Najlepszymi przedplonami są rośliny okopowe lub oleiste, dopuszczalna jest także uprawa po pszenicy wysiewanej w dobrym stanowisku. Odczyn gleby, na której prowadzimy uprawę jęczmienia browarnego, powinien wynosić co najmniej 5,5 na glebach średnich i 6 na glebach dobrych. Aby otrzymać pełne i wyrównane wschody, decydujące o prawidłowym wzroście roślin i dobrej architekturze łanu, należy wybrać wysokiej jakości materiał siewny.
W uprawie jęczmienia browarnego należy pamiętać o tym, że bardzo istotny jest także termin siewu. Ważne, by przestrzegać optymalnego momentu na wykonanie tej czynności. Opóźnienie w siewie jęczmienia browarnego powoduje wzrost zawartości białka w ziarnie i pogorszenie wartości browarnej. Zboża jare wysiane zbyt późno rozwijają się w warunkach długiego i stale rosnącego dnia świetlnego, co jest impulsem do szybkiego wejścia w fazę generatywną – kwitnienie. Pospiesznie zakończone krzewienie powoduje skrócenie okresu rozwoju masy wegetatywnej i słabszy rozwój systemu korzeniowego. Tolerancja jęczmienia browarnego na opóźnienie terminu siewu jest większa w przypadku doboru niektórych odmian mniej wrażliwych na skrócenie okresu wegetacyjnego, przy uprawie na glebach żyźniejszych i stosowaniu wyższych dawek nawożenia azotem oraz większej ilości wysiewu ziarna.
Jęczmień browarny wysiewany jest wcześniej i gęściej niż pastewny, aby poprzez mniejsze krzewienie i mniejszą liczbę odgałęzień bocznych otrzymać jak najbardziej wyrównane ziarno. Optymalna gęstość siewu zależy od jakości gleby, terminu siewu i właściwości odmiany.
Nawożenie w uprawie jęczmienia browarnego
Dobre plonowanie jęczmienia browarnego poza takimi czynnikami jak: rodzaj gleby, przedplon, termin siewu i obsada, w dużej mierze zależy od nawożenia oraz przebiegu pogody w okresie wegetacji. Spośród czynników atmosferycznych mających wpływ na uprawę jęczmienia browarnego najważniejsze są ilość i rozkład opadów, światło i temperatura.
Fosfor i potas – nawożenie tymi składnikami pokarmowymi jest jednakowe dla jęczmienia
paszowego i browarnego. Wykonuje się je: na glebach cięższych – jesienią przed orką przedzimową, na glebach lżejszych – wczesną wiosną. W uprawie jęczmienia jarego, aby zmniejszyć niekorzystne oddziaływanie okresowych niedostatków wody, zalecane jest profilaktyczne stosowanie fosforu i potasu, nawet na glebach zasobnych w te składniki, a więc odpowiadających średniej klasie zasobności. W zależności od stanowiska i planowanego plonu orientacyjne dawki to 25–70 kg P2 O5 /ha i 35–80 kg K2O/ha.
Magnez – jęczmień browarny ma duże wymagania w stosunku do magnezu i w przypadku niskiej zasobności gleby zaleca się nawożenie mineralne jesienią przed orką zimową (20–45 kg Mg/ha) oraz dolistne dokarmianie w czasie wegetacji roślin.
Azot – jęczmień browarny należy bardzo ostrożnie nawozić azotem, aby nie spowodować
przekroczenia dopuszczalnej zawartości białka w ziarnie. Przenawożenie azotem działa również
niekorzystnie na wyrównanie ziarna. Jęczmień ozimy uprawiany na cele browarne wymaga bardzo wczesnego nawożenia azotem, przed wznowieniem wegetacji wiosennej w ilości ok. 50–70 kg N/ha. Jęczmień jary uprawiany na cele browarne wymaga zastosowania całej zalecanej dawki przed siewem. Dawkę azotu należy dostosować do konkretnych warunków uprawowych jęczmienia browarnego.
Dokarmianie dolistne w uprawie jęczmienia browarnego
Dokarmianie dolistne jest ważnym elementem w uprawie jęczmienia browarnego,
a celem standardowych zabiegów jest uzyskanie możliwie wysokiego plonu ziarna
o jak najlepszej jakości. Podwyższanie plonu ziarna jest celowe nie tylko ze względu na większy zysk z plantacji, ale także ze względu na ujemną korelację między plonem a zawartością białka.
Rośliny pobierają niewielkie ilości mikroelementów, ale są one niezbędne dla prawidłowego rozwoju i plonowania roślin. Niedobór nawet jednego ze składników pokarmowych zawsze skutkuje spadkiem wielkości i jakości plonu. Oznaki niedoborów na roślinach często nie są jednoznaczne lub mają charakter ukryty – dlatego ważna jest profilaktyka. Dokarmianie dolistne jest najefektywniejszym sposobem dostarczenia mikroelementów roślinom. Przykładem preparatu, który dedykowany jest między innymi uprawie jęczmienia browarnego jest Plonvit zboża. Jest to płynny, wieloskładnikowy nawóz, który szybko i skutecznie dostarcza roślinom mikroelementy w proporcjach odpowiadających wymaganiom pokarmowym zbóż, ze szczególnym uwzględnieniem miedzi, manganu i cynku, na niedobory których rośliny zbożowe są bardzo wrażliwe. Mikroelementy są schelatowane, dzięki czemu w pełni dostępne dla roślin. Nawóz zawiera także magnez oraz azot poprawiający pobieranie i przyswajanie mikroskładników. Ze względu na wysokie wymagania wodne, cieplne, glebowe i pokarmowe jęczmień narażony jest na liczne stresy. Zastosowanie odpowiedniej technologii nawożenia w uprawie jęczmienia efektywnie poprawia naturalną odporność roślin na niesprzyjające czynniki środowiskowe i uprawowe, zmniejszając dzięki temu ryzyko utraty części plonu.
W uprawie jęczmienia browarnego należy pamiętać o prawidłowej ochronie fungicydowej. Gatunek ten jest podatny na choroby (plamistość siatkowa, rdza jęczmienia, rynchosporioza, ciemnobrunatna plamistość i mączniak prawdziwy zbóż).
Uprawa jęczmienia browarnego coraz bardziej popularna i opłacalna
Na przestrzeni ostatnich dwóch dekad spożycie oraz produkcja piwa w Polsce wzrosły ponad dwukrotnie. Z roku na rok zwiększa się zatem i zainteresowanie uprawą jęczmienia browarnego. Jednak, by słodownie zakontraktowały surowiec, musi on spełniać ich wysokie wymagania. Aby im sprostać należy dbać o plantację jęczmienia browarnego w całym okresie wegetacji, wykonując wszystkie zalecane zabiegi agrotechniczne i starannie przestrzegając terminów ich przeprowadzenia.
Autor: Anna Rogowska
