Sektor jabłek jest jedną z głównych kategorii unijnego sektora owoców i warzyw. Produkcja zbliża się do 13 mln ton jabłek, co stanowi 16% światowej produkcji i ustępuje jedynie Chinom. Handel wewnętrzny UE wynosi około 2,5 mln ton o wartości 2 mld EUR. Na eksport jabłek z UE poważnie wpłynęło rosyjskie embargo i utrata rynku algierskiego. Eksport spadł z 1,7 mln ton do 1 mln ton, powodując utratę wartości eksportu o ponad 300 mln EUR.

Sektor gruszy stanowi 2 mln ton i 10% światowej produkcji. Handel wewnątrzwspólnotowy gruszami w UE to prawie 900 000 ton w obrocie w UE o wartości 800 mln EUR. Eksport gruszek do UE spadł drastycznie po rosyjskim embargu z 475 000 ton do 250 000 ton, tracąc wartość eksportu 150 mln euro z 300 mln euro.

– Sektor jabłek i gruszek stoi w obliczu ogólnej stagnacji lub spadku konsumpcji świeżych owoców i warzyw. Konkurujemy w ramach kategorii owoców z owocami takimi jak jagody, owocami egzotycznymi oraz nowymi kategoriami takimi jak np. kiwi i kaki. Mimo że obecnie nasze owoce cieszą się dużą powierzchnią półek w supermarketach, odczuwamy bardzo dużą presję ze strony innych produktów o wyższej wartości. Jednocześnie ceny jabłek i gruszek nie nadążają za wzrostem kosztów pracy – komentuje Arkadiusz Gaik, prezes Stowarzyszenia Polskich Dystrybutorów Owoców i Warzyw „Unia Owocowa”.

W raporcie „Perspektywy sektora jabłkowego i gruszowego wyzwania i zagrożenia” przygotowanym przez Freshfel, eksperci zwracają uwagę, że produkcja jabłek powyżej 13 mln EUR, przekracza najprawdopodobniej popyt rynkowy, ze względu na stagnację konsumpcji i ograniczenia związane z eksportem.

Z drugiej strony, poza kosztami pracy, rosną również inne koszty takie jak: ceny opakowań, ochrony roślin, ubezpieczenia produkcji, natomiast niski poziom cen utrzymujący się od ponad 15 lat na stabilnym poziomie jest podobny w całej Europie. Na przykład średnie ceny na poziomie producentów, w krajach Beneluksu wyniosły 0,309 EUR w 2004 r. i 0,310 EUR w 2019 r. W tym samym okresie wskaźnik kosztów pracy wzrósł z 1 do 1,33. Podobne tendencje odnotowano również w przypadku innych kosztów dla producentów.

Na poziomie Unii Europejskiej producenci jabłek i gruszek zidentyfikowali następujące wyzwania gospodarcze:
- Repozycjonowanie owoców i warzyw w asortymencie rynkowym poprzez lepszą organizację produkcji jabłek
- Rozwiązanie problemu nierównowagi rynku wynikającej z zamknięcia rynków eksportowych i malejącej konsumpcji na rynku wewnętrznym oraz ciągłego wzrostu produkcji
- Pomoc plantatorom w ochronie ich sadów i upraw, które są coraz bardziej narażone na spustoszenie klimatyczne
- Towarzyszenie producentom w dążeniu do rozwiązywania nowych wyzwań związanych z „zielonym porozumieniem” oraz radzenie sobie z trudną ścieżką wprowadzenia zrównoważonej praktyki produkcyjnej
- Dalsze wzmocnienie struktury i roli w ramach europejskiej inicjatywy łańcucha dostaw
- Rozwiązanie problemu rosnącej produkcji w krajach sąsiadujących z UE

Polityka sąsiedztwa UE
Przemysł szacuje, że ostatnie nasadzenia jabłek odnotowano w sąsiedztwie UE w następujący sposób: Rosja (14 000 ha), Serbia (6 000 ha), Ukraina (3 000 ha), Mołdawia (5 000 ha), Turcja (12 000 ha), Kazachstan (8 000 ha) ) i Uzbekistan (3.200 ha). Te zmiany, które mają potencjał produkcyjny wynoszący około 2 500 000 ton, będą miały negatywne skutki dla produkcji jabłek i gruszek w UE.

Rynki te były tradycyjnymi miejscami docelowymi dla eksporterów jabłek i gruszek w UE. Przed rosyjskim embargiem eksportowano do tych krajów ponad 1 mln ton. Rosnąca produkcja w tych krajach będzie oznaczać, że kraje te będą nie tylko lokalnie zaopatrywać swoje rynki krajowe, ale także staną się eksporterami netto na strategiczne rynki dla producentów z UE m.in. na Bliskim Wschodzie, w Indiach i Rosji.

Zestaw narzędzi do badań i innowacji oraz produkcji
Aby zachować konkurencyjność zarówno na rynku krajowym, jak i międzynarodowym, sektor jabłek i gruszek w UE powinien dysponować odpowiednimi narzędziami i dostępem do odpowiednich badań i innowacji, by sprostać nowym wyzwaniom związanym z mniej aktywnymi substancjami i zwiększoną presją na zdrowie roślin. W ciągu ostatnich dwóch dekad w UE liczba substancji czynnych zmniejszyła się o 115 substancji dla jabłek i gruszek, przez co są one niezabezpieczone od niektórych szkodników i chorób. Podczas gdy sektor wzywa do zapewnienia dostępności substancji czynnych w celu sprostania wyzwaniom zdrowotnym roślin, jednocześnie stosuje surowe zasady IPM (zintegrowanego zarządzania szkodnikami) i spełnia surowe wymagania dyrektywy w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów, a także jeszcze surowsze wymagania wynikające testów i monitoringu narzuconego przez odbiorców. Pojawiają się tu jednak pytania o priorytety, gdyż najskuteczniejsze środki usuwa się w trakcie największych plag.

Eksport z UE czeka poważne wyzwania z powodu jednostronnego zamknięcia rynków (Rosja, Algieria), niestabilności politycznej na południowym krańcu Morza Śródziemnego i Bliskiego Wschodu, a także ciągłego protekcjonizmu kilku dużych rynków: USA, Meksyku, Chinach, Japonii i Korei Południowej. W ciągu ostatnich 5 lat eksport jabłek z UE spadł o ponad 50%, a w przypadku gruszek o prawie 30%. Otwarcie nowych rynków jest trudne i charakteryzuje się powolnym tempem negocjacji w sprawie poszczególnych produktów.