Długi okres wegetacji rzepaku ozimego, trwający około 11 miesięcy, powoduje duże narażenie roślin na wpływ bardzo zróżnicowanych warunków pogodowych, mogących mieć istotny wpływ na poziom plonowania.

Wpływ opadów na terminowość siewu rzepaku ozimego

Jesień 2017 roku charakteryzowała się wyższymi niż zazwyczaj temperaturami powietrza oraz obfitymi opadami deszczu. Sierpień był cieplejszy niż zazwyczaj, w niektórych regionach Polski nawet o 2,5°C w odniesieniu do średniej z poprzednich lat. Na większości obszarów kraju końcówka lata była niezbyt deszczowa. Warunki pogodowe pozwoliły na sprawne i terminowe przeprowadzenie siewu rzepaku ozimego. Wyjątek stanowiły regiony na północy i zachodzie kraju, gdzie odnotowano wyższe niż zazwyczaj opady deszczu (nawet do 190% średniej z wielolecia), co skutecznie opóźniło żniwa oraz uniemożliwiło siew rzepaku ozimego w optymalnym terminie agrotechnicznym. Na wiele pól w tych regionach, z powodu nadmiernego uwilgotnienia gleby, nie dało się wjechać kombajnami. Rolnicy czekali więc na poprawę pogody aby najpierw dokończyć żniwa, a następnie przystąpić do siewu rzepaku ozimego.

Preparaty wspomagające rozwój początkowy rzepaku ozimego

Końcówka sierpnia w wielu regionach kraju była bardzo burzowa z licznymi ulewami. Przyczyniły się one do zaskorupienia wierzchniej warstwy gleby, co szczególnie w przypadku gleb cięższych i bardziej zwięzłych skutecznie utrudniło wschody. Sytuacje takie odnotowano głównie na południu kraju, gdzie na niektórych plantacjach obsada roślin była o połowę niższa od planowanej.

Utrzymująca się deszczowa pogoda we wrześniu nadal uniemożliwiała postęp prac polowych w Polsce północno-zachodniej. W pozostałej części kraju w większości przypadków obsada roślin była prawidłowa, jednakże ich rozwój był jakby zahamowany. Rolnicy zastanawiali się wówczas jak wzmocnić młode rośliny i zaczęli stosować różne preparaty wspomagające ich rozwój początkowy. W takich warunkach lepiej poradziły sobie odmiany o silnym wigorze jesiennym, które dzięki szybkiemu tempu wzrostu zbudowały większą biomasę. Przykładem takiej odmiany jest DK Exception, mieszaniec który oprócz silnego wigoru jesiennego i wiosennego wyróżnia się również bardzo wysokim i stabilnym poziomem plonowania oraz podwyższoną odpornością na pękanie łuszczyn i osypywanie się nasion.

Intensywne opady deszczu utrzymywały się również w październiku, szczególnie na północy kraju, gdzie suma opadu dochodziła do 350% normy. Wigor i wyrównanie roślin rzepaku ozimego nie były najlepsze. Na plantacjach zaobserwowano pierwsze oznaki porażenia roślin przez kiłę kapusty. Jest to choroba, która szybko się rozprzestrzenia i powoduje liczne straty w plonach. Najprostszą metodą zapobiegania stratom jest uprawa odmian odpornych na tę chorobę.

Zimotrwałość najważniejszym kryterium wyboru odmian rzepaku ozimego

W drugiej części jesieni rośliny rzepaku ozimego „nadrobiły” opóźnienie z początku sezonu i w większości regionów kraju były już dobrze rozwinięte i przygotowane do wejścia w spoczynek zimowy. Nie zaobserwowano znaczących problemów z elongacją szyjki korzeniowej przed zimą. Dobre przezimowanie rzepaku ozimego możliwe jest jedynie wówczas, gdy rośliny posiadają odpowiednio wykształcone rozety, czyli mają 10-12 liści właściwych, nisko osadzone szyjki korzeniowe o średnicy około 1 cm oraz pęd ze stożkiem wzrostu o wysokości do 3 cm. Wówczas szanse na przetrwanie trudnych warunków panujących zimą są największe.

Zimotrwałość jest jednym z najważniejszych kryteriów wyboru odmian rzepaku ozimego. Ma ona istotny wpływ na poziom plonowania, dlatego tak ważny jest wybór właściwej odmiany. Przykładem mieszańca o znakomitej zimotrwałości jest DK Extract. Odmiana ta dobrze sprawdza się w polskich warunkach. Charakteryzuje się optymalnym tempem wzrostu oraz niską tendencją do elongacji szyjki korzeniowej jesienią. Wyróżnia ją wysoki i przede wszystkim stabilny poziom plonowania na różnych typach stanowisk glebowych.

Plantacje rzepaku ozimego dobrze przygotowane do zimowania

Większość krajowych plantacji rzepaku ozimego jest dobrze przygotowana dla przezimowania, nawet jeżeli obsada roślin jest niższa od zakładanej. Wyjątek stanowią regiony, gdzie nie udało się posiać rzepaku ozimego w optymalnym terminie agrotechnicznym lub gdzie stwierdzono znaczne zahamowanie jego wzrostu z powodu niekorzystnych warunków pogodowych.

Marcin Liszewski