W Planie Strategicznym MRiRW priorytetowym kierunkiem rozwoju uznano utrwalanie obecnej struktury agrarnej i wynikających z niej słabych stron polskiego rolnictwa określonych w analizie SWOT. Zaproponowano mechanizm przeciwdziałaniu zjawisku skali, aby konkurencja ze strony dużych gospodarstw nie prowadziła do zaprzestania produkcji w małych nieefektywnych gospodarstwach. Pominięto kwestię konkurencji zewnętrznej ze strony dużych gospodarstw z krajów unijnych, które z pewnością zostaną wsparte środkami WPR. Nie określono również możliwości konkurowania polskiego rolnictwa na rynkach światowych. Plan Strategiczny nie zawiera kierunków dalszego rozwoju krajowego eksportu po wprowadzeniu w życie planowanych założeń
Niskie marże i spadek dochodów
Ograniczenie stosowania przemysłowych środków produkcji w tym nawozów, środków ochrony roślin doprowadzi do wzrostu kosztów produkcji rolniczej przy ograniczonej możliwości podniesienia cen skupu produktów. Brak wykształconego lokalnego rynku gotowego płacić więcej za żywność wysokiej jakości sprawi, że niskie marże, jakie uzyskują polscy rolnicy obecnie, zostaną jeszcze bardziej spłaszczone. Próby rekompensowania dochodów małych nieefektywnych gospodarstw w celu ich trwania za wszelką cenę jeszcze bardziej oderwie je od rynku. W naszej ocenie na nowej strategii w dłuższym okresie czasu skorzystają większe i bardziej efektywne gospodarstwa zachodnie i konkurencja z krajów trzecich (np. z Ukrainy).
Czytaj także: Prace nad planem strategicznym WPR po 2020 roku
Uprawa ekologiczna ograniczy pogłowie świń
Objęcie do 2030 roku 25% UR uprawami ekologicznymi stworzy trudności w rozwoju produkcji zwierzęcej. Problemy wystąpią w gospodarstwach specjalistycznych produkujących trzodę chlewną, z powodu ograniczeń nawożenia nawozami naturalnymi. Ciągle obowiązuje w Prawie wodnym przestarzały wymóg posiadania gruntów do zagospodarowania 70% wyprodukowanej gnojowicy dla gospodarstw utrzymujących powyżej 750 macior lub 2000 tuczników. Przyjęte w Planie Strategicznym założenia przyczynią się do ograniczenia pogłowia świń w Polsce.
Nowe technologie i cyfryzacja staną się naturalną potrzebą
Modernizacja sektora rolnego powinna przebiegać równolegle z procesem poprawy struktury agrarnej i zwiększania skali produkcji. Tylko wówczas można osiągać wszystkie cele zakładane w Planie Strategicznym. Innowacyjność, wykorzystywanie wiedzy, nowych technologii i cyfryzacji staną się wówczas naturalną potrzebą. W diagnozie nie skoncentrowano się na analizie zdolności gospodarstw do absorbowania wiedzy, wprowadzania innowacji, nowych technologii i cyfryzacji. W proponowanej strategii postawiono na postęp technologiczny w dużej liczbie małych, nieefektywnych, pracochłonnych i niekonkurencyjnych gospodarstwach, w których praca świadczona jest w niepełnym wymiarze godzin. Tymczasem te gospodarstwa będą miały problem z wprowadzaniem innowacji z powodu braku zdolność kredytowej oraz możliwości ekonomicznego uzasadnienia wprowadzania zmian technologicznych. Nowe modele biznesowe muszą być wspierane przez dobrze przygotowane profesjonalne kadry doradcze, których w kraju brakuje.
Wzmocnienie pozycji rolników w łańcuchach dostaw
Wzmocnienie pozycji rolników w łańcuchu wartości powinno być dokonywane równolegle przez zwiększanie skali produkcji i współdziałanie rolników. Utrzymywanie gospodarstw, które cechują się niską skłonnością do poziomej i pionowej integracji oraz wykazują się niską świadomością i orientacją rynkową jest kierunkiem przeciwnym do zamierzonego celu.
Zatrzymanie młodych ludzi na wsi
W Planie Strategicznym MRiRW zamierza zatrzymać młode osoby na wsi, podczas gdy mamy tam ukryte bezrobocie. Średnia wydajność pracy na wsi jest 3-krotnie niższa niż średnia U-28. Szansa na znalezienie na wsi pracy, o porównywalnych dochodach jak w miastach, dla młodych wykształconych osób jest niewielka. Niski poziom przedsiębiorczości na obszarach wiejskich oraz brak dostępu do kapitału nie daje dużych szans na założenie biznesu. Ponadto zatrzymanie procesu zmian w strukturze agrarnej nie sprzyja pozostawaniu młodych, wykształconych ludzi na wsi. Dobór pracowników w gospodarstwach korporacyjnych jest kształtowany przez krajowy rynek pracy. Wystarczy zaproponować atrakcyjne warunki, aby pozyskać młodą, wykształconą załogę. W gospodarstwach rodzinnych możliwości doboru kadry są ograniczone do członków rodziny, ich zdolności, wykształcenia i chęci pozostania na wsi.
Aleksander Dargiewicz, prezes KZP-PTCH
