Dowodem na niezły stan polskiej przyrody i ekosystemów na terenach wiejskich, są chociażby nadal odwiedzające nas licznie bociany. Tymczasem, według ostatnich statystyk, mamy w kraju 1,4 miliona gospodarstw rolnych (GUS 2018), z tego jedynie 20 tysięcy gospodarstw ekologicznych (dane Ministerstwa Rolnictwa z 2017 r.). Z tych 20 tysięcy mniej niż połowa produkuje faktycznie żywność ekologiczną przeznaczoną na rynek. Podmiotów zajmujących się przetwórstwem żywności ekologicznej było w 2017 roku około siedmiuset, czyli również bardzo mało w skali kraju.
Popyt przewyższa podaż
Tymczasem zapotrzebowanie ze strony konsumentów rośnie nieustannie. Tylko w latach 2012–2016 wartość sprzedaży produktów ekologicznych wzrosła w Unii Europejskiej o 47%. W dobie coraz większej troski o zdrowie, rosnąca liczba osób ma świadomość wpływu tego co jemy na stan naszego organizmu i jego odporność na choroby. Rynek będzie więc rósł, tym bardziej że już dzisiaj popyt wydaje się przewyższać podaż. Jest to trend ogólnoświatowy. Dostrzegły go już duże sieci handlowe takie jak Lidl, Biedronka czy Carrefour, zwiększające regularnie na swoich półkach liczbę produktów ze znaczkiem zielonego listka (europejskie logo rolnictwa ekologicznego). Coraz więcej dużych firm przetwarzających żywność wprowadza produkty ekologiczne do swojego asortymentu (szczególnie dotyczy to produktów dla dzieci, typu słoiczki, przetwory, ale również płatków śniadaniowych itp.).
Dlaczego więc tak niewielu rolników decyduje się w Polsce na rolnictwo ekologiczne?
Powodów może być wiele. Główne z nich to prawdopodobnie: niechęć do zwiększonej kontroli i obowiązków administracyjnych, niepewność co do zmieniającego się ustawodawstwa i wysokości dopłat, kolejne zmiany i zaostrzenia w regulacjach unijnych (dotyczących np. wymogu używania nasion ekologicznych), konieczność wypracowania sobie nowego rynku zbytu po zmianie sposobu gospodarowania, brak wsparcia systemowego i politycznego ze strony rządowej (np. brak tego kierunku w szkołach rolniczych, niewielu dobrze wykształconych w tym zakresie doradców rolnych) oraz przede wszystkim brak wiedzy.
Kompleksowe podejście
Rolnictwo ekologiczne wymaga kompleksowego podejścia, rozumienia uprawy ziemi jako współpracy z ekosystemem, dbałości o glebę i mikroorganizmy glebowe czy też umiejętności planowania płodozmianu na wiele lat naprzód. Serię krótkich filmów na ten temat można między innymi obejrzeć na kanale youtube Fundacji AgriNatura (www.agrinatura.pl) , która otrzymała w 2019 roku grant od Fundacji Carrefour na wsparcie 20 rolników ekologicznych produkujących warzywa. Z kolei Społeczny Instytut Ekologiczny prowadzi stronę www.jakzostacrolnikiemeko.pl, na której opisuje doświadczenia przestawiania na ekologię pięciu gospodarstw rodzinnych w latach 2019 i 2020.
Rolnicy, którzy zdecydowali się na rolnictwo ekologiczne na ogół tego nie żałują- oprócz korzyści finansowych, znaleźli sens w życiu i w pracy. Mogą też być pod każdym względem dumni ze swoich produktów jak i swojego wkładu w tworzenie zdrowszego społeczeństwa i zdrowszego środowiska.
Dobrym przykładem jest Farma Świętokrzyska- największy dziś w Polsce producent warzyw ekologicznych. Gospodaruje na ponad 300 hektarach I dostarcza warzywa zarówno do Carrefoura jak i Lidla. Łukasz Gębka, założyciel firmy twierdzi, że rolnictwo ekologiczne jest niewątpliwie jedyną słuszną drogą na przyszłość. Nie zanieczyszcza gleb i wód, przyczynia się od ochrony klimatu, stosuje lepsze standardy w zakresie dobrostanu zwierząt i z pewnością dostarcza nam produkty pewniejsze niż te z upraw konwencjonalnych.
Ostatecznie, połączenie swojej pracy na roli z zyskiem ekonomicznym i świadomością robienia czegoś dobrego dla ludzi i dla świata, jest w dzisiejszych niepewnych czasach bezcenne i pozostaje najlepszą motywacją dla rolników ekologicznych. Większość z nich podkreśla jednak, że chociaż ekonomia jest ważna, nie może być jedynym powodem zmiany sposobu gospodarowania, ponieważ tylko pasja i zaangażowanie gwarantują sukces na tej niełatwej drodze.
Sonia Priwieziencew
Fundacja Rolniczej Różnorodności Biologicznej AgriNatura
